Vatansız Kişiler
Herhangi bir ülkeye bağlılığı olmayan veya Türkiye tarafından tanınmayan ülkelerin vatandaşları olan yabancılar, uluslararası mevzuat gereğince “vatansız” yabancılar olarak değerlendirilecektir.
Yaşadıkları ülkelerde vatandaşların sahip oldukları haklara sahip olmayan yabancılarda bu kapsamda değerlendirileceklerdir. Konuyu diğer makalelerimizden farklı olarak soru-cevap formatında ele alacağız.
“Vatansız kişi” başvurusuna uygun yabancıların sahip olması gereken esaslar nelerdir?
- Türkiye’ye geldiğinde halihazırda “vatansız” olan kimseler,
- Türkiye’de iken vatandaşlığını kaybeden kişiler, tarafından “vatansız kişi” durumunun tespit edilmesi gerekmektedir.
“Vatansız kişi” başvurusuna kimler yetkilidir?
- Ergin ve mümeyyiz, “Vatansız kişiler” durumlarının tespiti amacıyla valiliğe başvuruda bulunurlar. Başvuruların “vatansız kişi” tarafından şahsen yapılması gerekmektedir.
- Ancak ergin veya mümeyyiz olmayan çocukların başvuruları anne veya baba tarafından yapılması gerekecektir. Velilerin bulunmaması durumunda kanunen vasi/kayyım atanmış olacağından başvuruların bahse konu vasi yada kayyım tarafından yapılabileceği anlaşılmalıdır.
“Vatansız kişi” başvurusu nereden yapılır?
- “Vatansız kişi” tarafından ülke içinde veya sınır kapılarından kolluk birimlerine veya diğer kamu kurum veya kuruluşlarına müracaat yapılması mümkündür. “Vatansız kişi” tarafından söz konusu kurumlara yapılan müracaatlar derhal valiliğe bildirilmelidir.
“Vatansız kişi” başvurusuna konu evraklar nelerdir?
- Başvurusu kabul edilen “vatansız yabancı” için haklarında verilecek olumlu/olumsuz karara kadar geçerli olmak üzere hiçbir harca tabi olmayan müracaat belgesi düzenlenir.
“Vatansız kişi” başvurusuna konu ikamet iznini aldım, Türkiye’de kalma sürem “vatandaşlık başvurusunda” veya “uzun dönem ikamet izninde” dikkate alınır mı?
- Bu belgeye istinaden kullanılan yasal kalma izni, toplam ikamet izni süresinin hesaplanmasında dikkate alınmaz. Bu nedenle “vatansız kişi” tarafından ülkede kalma süreleri herhangi bir başvuruda ülke içinde sürekli ve kesintisiz zaman geçirme koşulunu karşılamaz.
“Vatansız kişi” başvurusuna başka ülkede başvurmuştum, Türkiye’de “vatansız kişi” olanlara mahsus pasaport için müracaat edebilir miyim?
- Başka bir ülkenin “vatansız kişi” kimlik belgesini veya “vatansız pasaportunu” taşıyan kişilerin başvuruları işleme alınmaz.
“Vatansız kişi” başvurusuna başka ülkede başvurmuştum ve “vatansız kişi” olanlara pasaportum mevcut, Türkiye’de ikamet iznine başvurabilir miyim?
- Başka bir ülkenin vatansız kişi kimlik belgesine sahip iken Türkiye’den ikamet izni başvurusunda bulunanların talepleri genel hükümler çerçevesinde sonuçlandırılır ve her koşulda pasaport ya da pasaport yerine geçerli belge taşımaları zorunludur.
“Vatansız kişi” başvurularında mülakat ne sürede yapılacaktır?
- “Vatansız kişi” başvurusu yapıldıktan sonra öncelikle kayıt işlemlerinin tamamlanması gerekmektedir.
- Başvuru kaydı tamamlandıktan sonra zorunlu nedenler hariç en geç on beş gün içinde mülakat yapılır. Dolayısıyla 15 günlük süre zorunlu değildir.
- Mülakat sonucunda hazırlanan rapor valilik görüşüyle birlikte karar verilmek üzere Genel Müdürlüğe gönderilir.
Beni “Vatansız kişi” başvurumun üzerine mülakata aldılar. Ancak mülakatta neye dikkat edecekler? Hangi konuları soracaklar? Neleri açıklığa kavuşturmaya çalışacaklar?
- “Vatansız kişi” başvurusunun kaydı ve bunun tamamlanması halinde mülakata çağrılır. “Vatansız kişi” ile yapılacak mülakatta aşağıdaki hususların açıklığa kavuşturulacaktır:
- “Vatansız kişi ” tarafından ülkeye ne zaman girdiği,
- “Vatansız kişi” tarafından ülkeye hangi yollarla giriş yaptığı,
- “Vatansız kişinin” ülkede yakınlarının olup olmadığı,
- “Vatansız kişinin” ülkede yakınları varsa nerede yaşadıkları,
- “Vatansız kişinin” geçimini, ne şekilde sağladığı,
- “Vatansız kişinin” vatansız kalmasına ilişkin süreci,
- “Vatansız kişinin” önceden sahip olduğu ülke vatandaşlığının tespiti, ve buna ilişkin belgelerin ortaya çıkarılması,
- “Vatansız kişinin” başka bir ülkeden vatansız kişi statüsü için talepte bulunup bulunmadığının tespit edilmesi, talebi olmuş ve reddedilmişse bunun gerekçeleri ve buna ilişkin bilgi ve belgelerin araştırılması,
- “Vatansız kişinin” kaybetmiş olduğu ülke vatandaşlığını tekrar kazanabilme imkânının olup olmadığı hususları mülakat esnasında açıklığa kavuşturulmuş olacaktır. Yukarıda belirtilen konularla ilgili olarak idare, araştırma yapma sorumluluğuna sahiptir. Bu nedenle mülakata katılacak yabancının söz konusu sorulara hazırlıklı olması gerekmektedir. Zaten, doğal olarak konunun araştırılması sırasında ele alınması gereken konulardır.
Vatansızlığın tespiti ne sürede gerçekleşir?
- İdare, gerektiğinde ilgili kurum ve kuruluşların da görüşlerini alarak en geç doksan gün içinde kişinin vatansız olup olmadığına ilişkin tespit işlemini tamamlar.
Vatansızlığın tespiti nasıl gerçekleşir?
- “Vatansız kişiden” herhangi bir ülkeyle vatandaşlık bağı olmadığını gösteren bilgi ve belgeler istenir.
- “Vatansız kişi” tarafından bilgi ve belgelerin bizzat getirilemediği durumlarda, ilgili ülkenin vatandaşlık mevzuatında yer alan hükümler kanıt kabul edilebilir.
- İdare, gerektiğinde “vatansız kişinin” önceden vatandaşlığını taşıdığı ülkeden bilgi ve belge talebinde bulunabilir.
- Her bir başvuru yapan yabancının doğru bilgi vermemesi muhtemeldir. Bu sebeple, gerçekleri gizlediği şüphesi doğan yabancılar hakkında gizli nüfus araştırması yapılır. Bu araştırma, yabancıların durumuyla ilgili detaylı inceleme için il/ilçe nüfus ve vatandaşlık müdürlükleriyle iletişime geçilerek gerçekleştirilir.
Vatansız Kişi Kimlik Belgesinin verilmesinde harç ödenir mi? Sağladığı haklar, güvenceler ve iptali
- Valiliklerce, vatansız olduğu tespit edilenlere Vatansız Kişi Kimlik Belgesi verilir. Bu belge, hiçbir harca tabi değildir.
Vatansız kişi kimlik belgesi ne süreyle geçerlidir? Yenileme gerekli midir?
- Vatansızlık hali devam ettiği sürece bu belge her iki yılda bir yenilenir. Vatansız kişi, süreç içerisinde vatandaşlık kazandığı veya durumunun bu belgeyi almaya uygun olmayacağı anlaşıldığında hakkını kaybedecektir.
Vatansız Kişi Kimlik Belgesinin sağladığı haklar nelerdir?
- Şartlarını sağladığı ikamet izinlerinden birini almak üzere başvuruda bulunabilirler.
- Kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddi tehdit oluşturmadıkları sürece sınır dışı edilmezler.
- Karşılıklılık şartından muaf tutulurlar.
- Çalışma izniyle ilgili iş ve işlemlerde Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun hükümlerine tabidirler.
- Pasaport Kanununun çerçevesinde yabancılara mahsus pasaport alabilirler.
- Vatansız Kişi Kimlik Belgesi, kişinin vatandaşlık kazanması veya müracaatında gerçek dışı bilgi ve belge sunduğunun anlaşılması ya da kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddi tehdit oluşturduğu gerekçesiyle hakkında sınır dışı etme kararı alındığında iptal edilir.
