Uzun Dönem İkamet İzni

UZUN DÖNEM IKAMET IZNI

Uzun dönem ikamet izni alınması ülke içerisinde herhangi bir yasağa veya ek koşula takılmaksızın giriş-çıkış yapılabilmesi, çalışma ve ikamet izinlerinin kısa dönem ikamet izinlerinden farklı olarak sürekli yenilenmeden kullanılabilmesine olanak tanıdığından yabancı için daha fazla avantaj sağlamaktadır.

1. Uzun Dönem İkamet İzninde Genel Esaslar

Kanunun uzun dönem ikamet izni için öngördüğü veya Göç Politikaları Kurulunun belirleyeceği şartları taşıyan yabancılara, Bakanlık onayıyla valilikler, GİGM, tarafından uzun dönem ikamet izni verilecektir. “Uzun dönem ikamet izni” süresiz olarak verilecektir. Yani yabancının her dönem başvuru yaparak ikamet iznini uzatması durumu söz konusu değildir. Yabancılar, şartlarını sağlamaları durumunda uzun dönem ikamet izni talebinde bulunabilirler. Uzun dönem ikamet izninin şartlarından biri olan kesintisiz sekiz yıl süreyle ikamet etmiş olmak gerekmektedir. “Uzun dönem ikamet izninde” 8 yıl kesintisiz ikamet etme şartının sağlanması kontrol zorunludur. İkametin süreklilik şartına uygunluğu usüli bir zorunluluktur. Bahse konu şarta uymayan başvurular ön inceleme sonrası doğrudan reddedilir. İkamette kesinti şu şekilde belirlenir:

• Hesaplama yapılırken uzun dönem ikamet izni başvuru tarihi esas alınır. Yabancının yurtdışında kaldığı süreler ve ikamet izni almadan Türkiye’de kaldığı süreler kesintidir. Yabancının ülke dışında kaldığı sürelerin ihtiyari olması halinde süreler kesilmiş sayılacaktır. Ancak zorunluluk bulunması nedeniyle Türkiye’den ayrılması halindeyse kesinti oluşmuş sayılmaz.
• Başvuru tarihinden itibaren geriye dönük birer yıllık dilimler içerisinde toplam yüz seksen günü aşan kesinti bulunmuyorsa önceki bir yıllık dilime geçilir ve bu kontrole sekiz yıl tamamlanana kadar devam edilir.
• Birer yıllık dilimlerde kontrolün tamamlanması ve yüz seksen günü aşan kesinti olmaması durumunda başvuru tarihi itibariyle son beş yıllık dilim içinde toplam üç yüz altmış beş günü aşan kesinti olup olmadığına bakılacaktır. Yine bir yılı aşan sürelerde kesinti oluşmuş sayılacaktır.
• Sekiz yıl içerisinde bir seferde veya peş peşe, yurtdışında ya da ikametsiz olarak Türkiye’de geçirdiği süre altı ayı geçen yabancıların talepleri, dilimlik hesaplamaya geçilmeden olumsuz olarak sonuçlandırılır.
• Sınır dışı etme işlemi uygulanan yabancıların, önceki ikamet izni süreleri, ikamet izin sürelerinin toplanmasında hesaba katılmaz.

Kesintisiz en az sekiz yıllık ikamet izniyle Türkiye’de kalmış olmak şartı bakımından, Kanunun yürürlüğe girmesinden önce alınan ikamet izinleri için de ikinci fıkra çerçevesinde hesaplama yapılır. Dolayısıyla kanunun yürürlüğe giriş tarihinden daha evvel ikamet izinlerini edinmiş yabancılarda bu kontrole tabi tutulacaktır. Kesintinin oluşması halinde yabancı açısından esas alınacak süre kesinti sonrasında ülkeye giriş yaptığı tarihtir.

Örnek olarak “uzun dönem ikamet izni” başvurusunu 22.06.2024 tarihinde yapan alex 01.06.2016 tarihi itibariyle Türkiye’de ikamet etmektedir. Alex’in başvurusuna istinaden inceleme yapılması esnasında 2024 tarihinde Türkiye’den ayrılmadığı anlaşılmıştır. 2023 tarihinde ise 22.05.2023 tarihinden 22.10.2023 tarihine kadar Almanya’da ikamet ettiği anlaşılmış ve toplamda 5 aylık bir zaman dilimi içerisinde ülkeden ayrılmıştır. Sadece bu sürelerde Türkiye’yi terk etmiş olan Alex “uzun dönem ikamet izninin” şartlarından sürekli kalma şartını yerine getirmiş olacaktır.

Ancak Alex’in verdiğimiz örnekte 2022 yılında 01.01.2022 tarihinden itibaren 31.08.2022 tarihine kadar ülkede kaldığı anlaşılırsa 2022 yılını kapsayan dilimde 8 ay boyunca ülke dışında olacağından, Alex 6 aylık zaman dilimini aştığından ötürü başvurusu doğrudan reddedilecektir. Yine Alex bu iki zaman diliminde son beş yıl incelendiğinde 12 aylık süre boyunca yurtdışında kaldığından ötürü ayrıca reddedilecektir.

Yabancının, başvuru tarihi itibarıyla son üç yıl içinde sosyal yardım alıp almadığı kontrol edilir.  Yeterli ve düzenli gelire sahip olma yabancı açısından gerekli bir kıstas olduğundan yabancının bu husustaki durumu kontrol edilecektir. Sosyal yardım aldığı tespit edilirse talebi olumsuz sonuçlandırılır.

Yeterli ve düzenli gelir kaynağına sahip olma kuralının uygulanmasında aşağıdaki hususlar gözetilir:

• Yabancı, başvuru yaptığı yıl itibarıyla geçerli olan net asgari ücret kadar aylık giderini karşılayabilecek maddi güce sahip olmalıdır. Türkiye’de asgari ücret yıllık bazda belirlendiğinden ötürü bu meblağında değişeceğini unutmamak gerekmektedir.
• Yabancı, toplamda asgari ücretten az olmamak üzere kendisi dahil her bir aile üyesi için asgari ücretin üçte biri kadar gideri karşılayabilecek maddi güce sahip olmalıdır. Yine “aile ikamet izni” konusunda değindiğimiz üzere tıpkı “destekleyici” olma şartlarına haiz olan yabancının sahip olduğu maddi imkanlara sahip olması yabancı açısından zorunludur.
• Gelir kaynağının tespitinde üçüncü kişilerin taahhütleri kabul edilmez. Burada kefalet hususuna ilişkin bir beyanın veya şahsi garantinin kabul olmayacağının anlaşılması gerekmektedir.

Usüli zorunluluklardan olan yasal sigortanın varlığı burada da elzemdir. Başvuru tarihi itibarıyla geçerli sağlık sigortasına sahip olmayanların talebi olumsuz sonuçlandırılır. Geçerli sağlık sigortasının bulunması genel zorunluluktur. Halihazırda bu hususun bulunması her “ikamet izni” için zorunludur.

Kişisel araştırma yapılan yabancı hakkında genel güvenlik veya kamu düzeni hakkında olumsuz bir bilgiye rastlanması halinde yine başvurusu reddedilecektir. Gerektiğinde ilgili güvenlik birimleriyle işbirliği içinde, yabancının kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından tehdit oluşturup oluşturmadığı araştırılır.

• Uzun Dönem Ikamet Izninin Sağladığı Haklar:

İstisnalar saklı kalmak üzere “uzun dönem ikamet izni” bulunan yabancılar belirli usul ve esaslara göre Türk vatandaşlarına tanınan haklardan yararlandıracaktır. Faydalanacakları haklar sırasıyla şunlardır:

• Türkiye’de askerlik yapma yükümlülüğünden muaftırlar.
•  Seçme ve seçilme, kamu görevlerine girme ve muaf olarak araç ithal etme haklarından yararlanamazlar.
•  Sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı olup, bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabidirler.
•  Bu kişilerin, Türkiye’deki ikamet, seyahat, çalışma, yatırım, ticari faaliyet, miras, taşınır ve taşınmaz iktisabı ile ferağı gibi konulara yönelik işlemleri, ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından Türk vatandaşlarına uygulanmakta olan mevzuata göre yürütülür.

Özel kanunlarda Türk vatandaşı olma koşulu arandığı takdirde, saydığımız hak ve yükümlülüklerin kullanılmasını ve bu haklardan yararlanmayı talep edemezler. Uzun dönem ikamet izni bulunan yabancılara tanınan haklar, kısmen veya tamamen kısıtlanabilir. Bunun için elbette ki bakanlık veya cumhurbaşkanlığı kararı gereklidir.

• Uzun Dönem Ikamet Izninin Iptali Için Gerekli Koşullar:
• Kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddi tehdit oluşturduğu gerekçesiyle ilgili güvenlik birimlerinden görüş alınarak tespit edilenlerin,
• Sağlık, eğitim, ülkesindeki zorunlu kamu hizmeti veya görev gerekçesi hariç kesintisiz bir yıldan fazla Türkiye dışında kalanların, ikamet izinleri “bakanlık” onayıyla valilikler tarafından iptal edilecektir.

İstisnaen “kamu düzeni” veya “kamu güvenliği” kıstaslarına dayanarak hakkında verilmiş “uzun dönem ikamet izni” iptal edilen kimseler diğer ikamet izni türlerine de başvuramayacaklardır. Sağlık, eğitim, zorunlu kamu hizmeti vs gibi nedenler ile ülkesine veya farklı bir ülkeye gitmesi gerekli olan yabancının “uzun dönem ikamet izni” iptal edilmez. Ancak zorunluluk hali olmaksızın ihtiyari bir şekilde ülke dışına çıkan yabancının bir yıldan fazla süreyle kalması hali iptal sebebidir.

• Uzun Dönem İkamet İzninin Iptali Sonrası Yeniden Değerlendirme:

Her ne kadar sağlık, eğitim, ülkesindeki zorunlu kamu hizmeti veya görev gerekçesi hariç kesintisiz bir yıldan fazla Türkiye dışında kalmaları nedeniyle uzun dönem ikamet izni iptal edilen yabancılar, bu izinlerini tekrar almak üzere başvuruda bulunabilirler. Başvurular, belirlenen makamlara yapılır. Değerlendirmeler hızlı ve efektif bir biçimde yapılır. Bu başvurular öncelikli olarak değerlendirilir ve en geç bir ay içinde sonuçlandırılır. Değerlendirme yapılırken yabancının “uzun dönem ikamet iznini” yeniden edinmesinde bakılacak kıstaslar şunlardır:

Yabancının Türkiye’de yerleşmek amacıyla kalma iradesi araştırılacaktır. Yabancının Türkiye’de kalma iradesini ise ülkeyle olan organik bağı oluşturmaktadır. Bu konuyu makul ve inandırıcı olarak ortaya koymak içinse şu hususlara bakılacaktır:

• Yabancının  Türkiye’de yakınları var mıdır?
• Yabancının Türkiye’deki taşınmaz mal varlığı nelerdir?
• Yabancı Türkiye’de Aktif olarak iş yapmakta mıdır?
• Yabancının Türkiye’deki çalışma ilişkileri ne derecededir?
• Yabancının Türkiye ile olan sosyal, ekonomik ve kültürel bağları ne denli kuvvetlidir? Özellikle yabancının Türkçe bilmesi bu konuda çok önemlidir.

Bu soruların cevabı olumlu olduğu takdirde yabancı Türkiye’de “uzun dönem ikamet izni” ile yaşamaya hak kazanacaktır.

İlgili Sorular:

1. İkamet izni almak için bankada ne kadar param olması gerekir?

Kısa dönem ve öğrenci ikamet izinlerinde idarece bilgi ve belge talep edilmedikçe yabancının beyanı yeterlidir.  Uzun dönem ikamet izninde ise yeterli ve düzenli bir gelirinizin olması gerekmektedir. Bu doğrudan gelir elde etmekle kalmayabilir, aynı zamanda gelir getiren varlıklara sahip olmak şeklinde de olabilir.

• Uzun dönem ikamet iznim var ve Türkiye’den çıkış yapmak istiyorum. Sorun olur mu?

Uzun dönem ikamet izni alan yabancı Türkiye’den çıkış yapabilir. Ancak bu sürenin kesintisiz olarak 1 yılı aşması halinde yabancının “Uzun dönem ikamet izni” iptal edilecektir. Dolayısıyla “uzun dönem ikamet izni” hamilleri açısından sürenin kesintisiz olarak 1 yılı aşmaması halinde yurtdışına çıkış sorun oluşturmaz. Kamu hizmeti, zorunlu askerlik, sağlık, eğitim gibi zorunlu haller bu çıkış yasağının dışındadır.(Bölüm 4-Uzun Dönem İkamet İzninin Iptali Sonrası Yeniden Değerlendirme)