AİLE İKAMET İZNİ

AİLE İKAMET İZNİ

 

1. Aile İkamet İzninde Destekleyici

Destekleyici, aile birliği amacıyla Türkiye’ye gelecek yabancıların masraflarını üstlenen ve ikamet izni talebinde bulunanlar tarafından başvuruya dayanak gösterilen Türk vatandaşını veya Türkiye’de yasal olarak bulunan yabancıyı ifade eden kanuni bir terimdir. Aile ikamet izninin Türkiye’de düzenlenebilmesine ilişkin olarak gerekli koşullardan ilki Türkiye’de ikamet etmeye yarar belgelerden birinin destekleyici de bulunmasıdır.

Sayılan statüler sırasıyla şunlardır:

• Türk vatandaşları,
• Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler,
• Türkiye’de en az bir yıldır ikamet izniyle kalıyor olmak şartıyla Kanunda düzenlenen ikamet izinlerinden birine sahip olanlar,
• Mülteciler ve ikincil koruma statü sahipleri,
• Kanunda ikamet izni yerine geçtiği kabul edilen kimlik belgesi olanlar(Uluslararası koruma başvuru sahipleri ile şartlı mülteciler ve geçici korunanlar hariç) destekleyici olma şartını taşımaktadır.

Dolayısıyla, Türk vatandaşlarının, tanıma yoluyla türk vatandaşlığına sahip olanların, ikamet izinlerinden birine sahip olan yabancılar ile mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin “aile ikamet izni” edinme hususunda destekleyici olması mümkündür.

 

2. Aile İkamet İzninde Destekleyici Dışındaki Yabancılar

Destekleyicinin sağlayacağı yardımdan faydalanabilecek yabancılar şunlardır:

• Destekleyicinin yabancı eşi,
• Destekleyicinin veya eşinin ergin olmayan çocuğu,
• Destekleyici veya eşinin ergin ve bağımlı çocuğunun yardımdan faydalanmak suretiyle “aile ikamet izni” alması mümkündür.

Destekleyicinin gelir düzeyi, ise aylık olarak net asgari ücreti kazandığını ve her bir aile üyesi için asgari ücretin 3’te 1’i oranında para kazandığını kanıtlamak ile yükümlüdür. Bu hususta ise 3’ten fazla aile üyesi bulunan yabancının “asgari ücret/3” kuralına uyması, 3 veya daha az aile üyesi olması halinde ise “asgari ücret” kazanması gerekmektedir. Öncelik yabancının beyanına verilse de inandırıcı bulunmayan beyanlar için kanıt istenebilir.

Genel kural yabancının evlilik yaptığı şahsın ve çocuklarının faydalandırılmasıdır. Yabancının birden fazla eşinin bulunması mümkündür. Vatandaşı olduğu ülkenin hukukuna göre destekleyicinin birden fazla eşle evli olması hâlinde, eşlerden yalnızca birine aile ikamet izni verilir. Yabancının birden fazla evliliği bulunması hali kendi hukukunca mümkün olabilir. Ancak bu yabancının birden fazla eşi var ise bunların her birine “aile ikamet izni” sebebiyle “destekleyici” olamayacaktır. Bu kimselerin farklı ikamet türlerine başvuru hakkı saklıdır.

 

 

 

3. Aile İkamet İzninde Çocuk

Yabancının ve eşinin farklı evliliklerinden olma ergin olmayan ve akıl sağlığı yerinde olan çocuklarını “aile ikamet izninden” faydalandırmaları mümkündür. Çocuğun akıl sağlığı yerinde olmadığı durumlarda veya diğer sebeplerden yaşamsal fonksiyonlarını idame ettiremeyecek durumda olması halinde ise yine başvurunun olumlu sonuçlandırılması mümkündür.

Çocukların aile ikamet izni taleplerinde, Türkiye dışında olup ortak velayeti bulunan anne veya babanın muvafakati aranır. Mahkeme kararı yoluyla velayetine ilişkin sorumluluklar gerek ortak velayet gerekse diğer hususlar nedeniyle ana-babanın elinde olan yabancının ülkede bulunmayan sorumlu diğer velinin onayına ihtiyacı bulunmaktadır.

Aile ikamet izinleri, on sekiz yaşına kadar, öğrenci ikamet izni almadan ilk ve ortaöğretim kurumlarında eğitim hakkı sağlar. İlk,orta öğretim ve liseye kadar yabancı çocuk 18 yaşını tamamlamayacağı için zorunlu eğitimin getirdiği olanaklardan faydalandırılacaktır. Bu hususta ailenin özellikle ikamet izni başvurusu yapmak veya başkaca bir işlem yapmasına gerek yoktur. Yabancı 18 yaşını doldurduğu an itibariyle ergin olacağından ötürü, yasal temsilcisinin kendisine bakmakla yükümlü olduğu düşünülemez. On sekiz yaşını doldurduğu halde yasal temsilcisinin bakmakla yükümlü olmadığı yabancılar, öğrenimlerine devam edeceklerse öğrenci ikamet izni almakla yükümlüdürler. Elbette ki bahsedildiği üzere yaşamsal fonksiyonlarını yerine getiremeyen veya akıl sağlığı yerinde olmayan kimseler bakıma muhtaç sayılacağından bu kuralın dışındadır. Dolayısıyla yasal temsilcisinin bakmakla yükümlü olduğu yabancıların aile ikamet izni devam eder ve öğrenci ikamet izninin sağladığı haklardan yararlanırlar. Ancak bakmakla yükümlü olmanın belirlenmesi Sosyal Güvenlik Kanunu uyarınca belirlenecektir.

 

4. Boşanma Halinde Aile İkamet İzni

 

Boşanma hâlinde, Türk vatandaşıyla evli yabancıya, en az üç yıl aile ikamet izniyle kalmış olmak kaydıyla kısa dönem ikamet izni verilebilir. Söz konusu yabancının, şartlarını sağladığı başka bir ikamet izni çeşidine başvurma hakkı saklıdır. Anlaşılacağı üzere 3 yıl geçtikten sonra boşanmak doğrudan ikamet izninin iptaline yol açmayacaktır.

En az üç yıl aile ikamet izniyle Türkiye’de kalmış olanlardan on sekiz yaşını tamamlayanlar, talep etmeleri hâlinde bu izinlerini kısa dönem ikamet iznine dönüştürebilir veya şartlarını sağladıkları başka bir ikamet izni çeşidine başvurabilirler.

Aile içi şiddet nedeniyle mağdur olan yabancılar hakkında mahkeme kararını getirmesi şartıyla süre şartı aranmaksızın kısa dönem ikamet izni verilebilecektir. Son olarak destekleyicinin ölümü halinde verilen izin süre sonuna kadar kullandırılacaktır. Süre sonunda farklı nedenler ile başvuru hakkı saklıdır.

 

 

 

5. Aile İkamet İzninin İptali Veya Uzatılmaması-Destekleyici

 

Destekleyici açısından aşağıdaki şartların bulunması zorunludur:

• Toplam geliri asgari ücretten az olmamak üzere, ailedeki fert başına asgari ücretin üçte birinden az olmayan aylık geliri bulunmak, anlaşılacağı üzere geliri belirlenen “asgari ücret/3” düzeyinin altına düşen “yabancı”, destekleyici vasfını yitirecektir.
• Ailenin nüfusuna göre, genel sağlık ve güvenlik standartlarına uygun barınma şartlarına sahip olmak ve tüm aile fertlerini kapsayan sağlık sigortası yaptırmış olmak, ailenin şartları ve vasıflarına uyguna olarak bir yaşam yeri bulamayan veya gerekli sağlık sigortasını sağlayamayan “yabancı” destekleyici olamayacaktır.
• Başvuru tarihi itibarıyla, beş yıl içinde aile düzenine karşı suçlardan herhangi birinden hüküm giymemiş olduğunu adli sicil kaydıyla belgelemek, yabancıya karşı bu tip suçlardan dolayı kaldığı ülkelerden herhangi birinde 5 yıl içinde kesinleşmiş bir ceza verilmiş ise yabancı “destekleyici” olamayacaktır.
• Türkiye’de en az bir yıldır ikamet izniyle kalıyor olmak, yabancı bu koşulu yerine getirmediği takdirde destekleyici olamaz.
• Adres kayıt sisteminde kaydı bulunmak, adres sisteminde kaydı bulunmak hali hazırda başvuru şartlarından biridir. Ancak değişiklik yaptığı halde bunu ilgili idareye bildirmeyen kimselerin ikamet izni bu nedenle iptal olabilecektir.

 

6. Aile İkamet İzninin İptali Veya Uzatılmaması – Destekleyici Dışındaki Yabancılar

 

Türkiye’de, destekleyicinin yanında kalmak üzere “aile ikamet izni” talebinde bulunacak yabancılarda aşağıdaki şartlar aranacaktır:

• Yabancının eşi, yabancının kendisinin veya eşinin ergin olmayan yabancı çocuğu olduğunu, yabancının kendisinin veya eşinin bağımlı yabancı çocuğuna olduğunu gösteren bilgi ve belgeleri ibraz etmek,
• Yabancının eşinin, kendisinin veya eşinin çocuğunun, kendisinin veya eşinin bakıma muhtaç çocuğunun destekleyici yabancıyla birlikte yaşama niyeti taşıdığını ortaya koymak
• Evliliği sadece aile ikamet izni alabilmek amacıyla yapmamış olmak,
• Eşlerden her biri için on sekiz yaşını doldurmuş olmak, gerekmektedir. Bu sayılan şartların destekleyici ve destekten faydalanacak yabancı açısından bulunması gerekmektedir.

• Pasaport,vize,ikamet izni veya bunların yerine geçen evrakların sahte olmaması gerekmektedir.
• Aile ikamet izni alma şartları ortadan kalktıktan sonra kısa dönem ikamet izni verilmemesi durumunda da aile ikamet izni iptal edilecektir.
• Hakkında geçerli sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunan yabancı hakkında da gerek destekleyici gerekse faydalanıcı olsun “aile ikamet izni” verilemez.
• Aile ikamet izninin, veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi halinde de verilmiş “aile ikamet izinleri” iptal edilecek ve süresi bitenler uzatılmayacaktır.
• Zorunlu kamu hizmeti, görev, eğitim veya sağlık nedenleri haricinde son bir yıl içinde toplamda yüz seksen günden fazla süreyle yurt dışında kalınması halinde de “aile ikamet izni” iptal edilecek hali hazırda verilmiş “aile ikamet izinleri” ise uzatılmayacaktır.
• Evliliğin, ikamet izni almak amacıyla yapıldığının tespit edilmesi halinde de “aile ikamet izni” iptal edilecektir. Ancak bunu aşağıda daha detaylı inceleyeceğiz.

 

 

 

AİLE İKAMET İZNİ EDİNMEK MAKSADIYLA YAPILAN ANLAŞMALI EVLİLİKLER

 

Evlilik müessesesi her konuda olduğu gibi gerek anayasamız ve kanunlarımızca kutsallık atfedilen ve korunan bir müessesedir. Her konuda olduğu gibi bu konuya da bağlanan birtakım sonuçlar bulunmaktadır. Bunlardan bazıları evlilik içi münasebet ve eşlerin kişisel durumu, mal varlığının dağılımı ve mal varlığına katılım, çocukların velayeti ev içi sorumlulukların paylaşılması ve nihayet miras haklarına katılım olarak sınıflandırılabilir. Elbette ki burada atlanılmış herhangi bir müessese bulunması ilişkinin girift doğası nedeniyle makuldur.

Ancak bu makale de yabancıların evliliği ve bunun ikamet iznine yansımaları detaylandırılmaya ve özellikle hangi durumların yabancılar açısından “anlaşmalı evlilik” olarak tanımlanacağı anlatılmaya çalışılacaktır. Aşağıdaki durumların bir veya bir kaçının varlığı halinde evliliğin sırf ikamet izni alabilmek

amacıyla yapıldığı yönünde makul şüphe olduğu kabul edilir ve araştırma yapılır:

• Eşlerin aynı konutta yaşamaması veya evliliğin aile birliği içinde devam etmediği yönünde ihbar ya da şikâyetin bulunması hali, elbette ki evlilikten beklenilen eşlerin “ortak konut” içerisinde beraber yaşamaları olduğundan buna aykırı bir durumun oluşması idare açısından aile ikamet izninin kötüye kullanımı konusunda “makul şüphe” teşkil eder.
• Eşlerin konuştuğu ortak bir dilin olmaması, evlilikte eşlerin birbirleriyle münasebetlerinde en azından “ortak dil” vasıtasıyla anlaşmaları gerekeceğinden dolayı “ortak dilin yokluğu” aile ikamet izninin kötüye kullanımı konusunda makul şüpheye yol açacaktır.
• Eşler arasında makul olmayan yaş farkının olması da aile ikamet izninin kötüye kullanımı konusunda “makul şüphe” teşkil eder.
• Yabancının vize veya ikamet izni ihlallerinde bulunması da aile ikamet izninin kötüye kullanıldığı konusunda “makul şüphe” teşkil edecektir. Çünkü yabancıdan beklenilen eşiyle yaşamak konusunda gerekli bürokratik adımları atmakta hataya düşmemesidir.
• Eşlerin evliliğin anlaşmalı olduğunu beyan etmesi hali doğrudan resmi makamlar açısından kabul beyanı niteliğinde olduğundan aile ikamet izninin kötüye kullanımı konusuna delalet eder.
• Eşlerden biri hakkında geçimini meşru olmayan yollardan sağlamaktan veya izinsiz çalışmaktan işlem yapılmış olması, konuda özellikle ahlaka aykırı suçlardan(fuhuş) dolayı hakkında işlem yapılan kimselerin bu konuya girdiği belirtilmelidir.

Bahse konu maddelerden birini karşılayan evlilik “anlaşmalı evlilik” olarak nitelendirilecek ve “aile ikamet izni” olanağının kötüye kullanıldığı varsayılacaktır.  İlgili konuların ortaya çıkarılması “araştırma yapılmasına” bağlıdır. Araştırma yapılması halinde ise aşağıdaki kıstaslara uyulmak durumundadır:

• Araştırmada insanları rahatsız edici ve onur kırıcı davranışlardan kaçınılır.
• Özel hayatın gizliliği ve konut dokunulmazlığının ihlal edilmemesi için gerekli tedbirler alınır.
• Eşlerle ayrı ayrı ve birlikte görüşülür. Eşler görüşme davetine uymakla yükümlüdür.
• Paylaşılmış sorumlulukların olup olmadığı tespit edilir.
• Yakın komşu, adres çevresi veya aile üyelerinden bilgi alınır.
• Mahalli birimlerden bilgi alınır. Bu birimler, bilgi ve belge taleplerini derhal yerine getirir.
• Araştırma sırasında sosyolog, sosyal çalışmacı, psikolog veya diğer meslek mensuplarından faydalanılabilir. Kolluk personelinin araştırmaya refakat etmesi gerekirse bu istenebilecektir. Her ne kadar sayılan kıstaslar belirtilmişse de bakanlık sayılan kıstaslara ek getirmeye yetkilidir. Aile ikamet izni verildikten sonra da evliliğin anlaşmalı olup olmadığı konusunda valiliklerce denetim yapılabilecektir. Son olarak bu ikamet izinleri dolayısıyla elde edilen süreler yabancıya herhangi bir hak sağlamayacaktır.

Araştırma sonucunda verilecek karar: Evliliğin sırf ikamet izni almak amacıyla yapılıp yapılmadığının değerlendirilmesi ve tespiti için il müdürlüğü temsilcisi başkanlığında aile ve sosyal politikalar il müdürlüğü, il nüfus ve vatandaşlık müdürlüğü ve il emniyet müdürlüğünden birer temsilcinin katılımıyla en az bir kadın üyenin de bulunduğu komisyon oluşturulur. Komisyon, kararlarını salt çoğunlukla alır. Oyların eşitliği halinde komisyon başkanının kullandığı oy yönünde çoğunluk sağlanmış sayılır.

 

İlgili Sorular

 

1. C. vatandaşıyla evli kişiler ihlal durumlarında ikamet izni başvurusu yapabilir mi?

Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ile evli olan yabancı uyruklu kişi; 90 güne kadar vize ihlali, süresiz ikamet izni ihlalinde bulunması halinde mümkünse çıkış yapmaya bunun mümkün olmaması halinde İlgili İlin Göç İdaresine yönlendirilmesi gerekmektedir.

 

2. Aile ikamet iznine başvuracağım adli sicil kaydını tüm aile fertleri için mi getireceğim?

Aile ikamet izni başvurularında adli sicil kaydı yalnızca destekleyici olacak şahıs için istenmektedir. Ancak idarenin desteklenenler için belge isteme hakkı saklıdır.

 

3. Çocuğuma aile ikamet izni mi almam gerekiyor?

Şartlarını taşıması taktirinde destekleyici kendisinin veya eşinin yabancı çocuğu veya 18 yaşını doldurmuş olsa bile kendisinin veya eşinin bağımlı çocuğu için Aile ikamet izni başvurusunda bulunma hakkına sahiptir. Aile ikamet izni şartları taşınmıyor ise amaçlarına uygun farklı bir ikamet izni için başvuruda bulunabilirler. Değerlendirme İl Göç İdaresi Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır.

 

4. 18 yaş altı için sigorta mecburiyeti kanunen yoktur ancak İkamet başvuru formunda sigorta bilgileri yine de sorulmaktadır. Bu alan nasıl doldurulmalıdır?

Ebeveynlerinden bağımsız geliri yada mal varlığı olmayan 18 yaşından küçük yabancıların uzun dönem ikamet izni alma imkanı bulunmamaktadır. Aile ikamet izninde destekleyicinin tüm aile bireylerini kapsayan geçerli bir sağlık sigortası yaptırması şarttır. Ebeveynlerinden bağımsız geliri veya mal varlığı olan yabancılar için bu hususlar uygulanmaz.

 

 

5. Evli iki yabancı aile ikamet izni alabilir mi?

Evli iki yabancının aile ikamet izni müracaatında bulunmak istemesi halinde, yabancılardan birinin diğerine destekleyici olması gerekeceğinden, bu yabancılara aynı anda aile ikamet izni düzenlenme imkânı bulunmamaktadır. Ancak destekleyici olma şartını sağlayan yabancı destekleyici olabilir.(Bkz. Bölüm-1-Aile İkamet İzninde Destekleyici)

 

6. İkamet izni almak için bankada ne kadar param olması gerekir?

Aile ikamet izninde destekleyicinin, toplam miktarı asgari ücretten az olmamak üzere ailedeki fert başına asgari ücretin üçte birinden az olmayan gelirinin olması şarttır. (Bkz. Bölüm-2- Aile İkamet İzninde Destekleyici Dışındaki Yabancılar)